"Dựng nước lấy dạy học làm đầu, muốn thịnh trị
lấy nhân tài làm gốc..."
 |
| Chiếu lập học - bảo tàng Quang Trung |
Sau khi quét sạch giặc ngoại xâm Mãn Thanh, lên ngôi
hoàng đế. Nguyễn Huệ an bề xã tắc bằng nhiều chính sách đối nội tiến bộ. Trong
đó có việc ông chủ trương cho ban hành chiếu Lập Học.
- Người ban hành: Hoàng đế Quang Trung.
Nội dung chiếu Lập Học như sau:
“Chiếu xây dựng việc học
Xuống chiếu cho quan
viên và toàn thể dân chúng trong thiên hạ được biết: Xây dựng đất nước lấy dạy
học làm đầu, tìm lẽ trị bình, tuyển nhân tài làm gấp. Trước kia bốn phương nhiều
việc biến động, chế độ học hành không được sửa sang, phép khoa cử dần dần sa
sút, nhân tài ngày một khan hiếm. Việc đời lúc yên, lúc loạn là lẽ tuần hoàn.
Song sau khi loạn càng cần phải hưng khởi chấn chỉnh, lập giáo hóa, đặt khoa cử.
Đó là quy mô lớn chuyển loạn thành trị vậy.
Trẫm buổi đầu đại định
vẫn có ý coi trọng Nho học, lưu tâm yêu mến kẻ sĩ, muốn tìm những người thực
tài để giúp ích cho đất nước. Chiếu này ban xuống, dân các xã nên lập nhà học của
xã mình, chọn những Nho sĩ có học hạnh, đặt làm chức giảng dụ cấp xã để dạy dỗ
học trò. Còn như từ vũ ở các phủ thì cho phép dân địa phương chọn làm nơi để
quan huấn đạo của phủ đến đặt làm trường giảng tập của phủ. Hẹn trong năm nay sẽ
mở khoa thi hương chọn lấy những Tú tài hạng ưu sung vào trường quốc học, còn hạng
thứ thì đưa về trường học ở phủ. Những người đỗ Hương cống của triều cũ chưa được
bổ nhiệm thì đưa đến triều đình đợi sung bổ vào các chức Huấn đạo, Tri huyện.
Các Nho sinh và Sinh đồ cũ đều cho đợi đến kỳ để vào thi. Loại ưu thì được vào
tuyển, loại kém thì trả về trường học của xã. Còn các “Sinh đồ ba quan” thì đều
trả về hạng thường dân, và phải cùng gánh vác phu phen tạp dịch. Từ nay về sau,
các xã hễ đặt chức giảng dụ thì phải nộp danh sách cho quan huyện, để chuyển đệ
lên, để quan triều đình cấp bằng, khiến họ biết được sự khích lệ của trên.
Việc này quan hệ đến điển
chương lớn buổi đầu, ai nấy phải mài rũa chí khí, phấn chấn tinh thần để đón
phúc lành, để cùng bước lên con đường thênh thang, giúp cho nền thịnh trị trong
sáng. Vậy bố cáo xa gần, khiến mọi người đều biết”.
Nguồn: Baodaklak
No comments:
Post a Comment